Polski
Беларускi
Dansk
Deutsch
Eesti
English
Latviešu
Lietuvių
Norsk
Русский
Suomi
Svenska
Glosariusz zawiera wyjaśnienie głównych terminów stosowanych w ramach projektu BalticClimate.
A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż
Metoda pozwalająca ocenić mocne i słabe strony, szanse oraz zagrożenia tworzone przez zmianę klimatu. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Decydenci, jedna z grup docelowych projektu, są odpowiedzialni za określanie zakresu działań na swoim obszarze. Lokalni i regionalni decydenci mogą zatem wpływać na działania i środki wspierające wyzwania i szanse tworzone przez zmianę klimatu. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Przykłady działań w reakcji na skutki zmiany klimatu i środki łagodzące w różnych obszarach działąń (np. transportowy, energetyczny, mieszkaniowy i rolniczy). Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
BalticClimate obejmuje trzy grupy docelowe: decydentów, planistów przestrzennych i przedsiębiorstwa. Przedstawiając informacje, dobre praktyki, przykłady i narzędzia, projekt koncentruje się na specyficznych potrzebach grup docelowych.
Interesariuszami zmiany kliamtu są wszystkie osoby zaangażowane w procesy związane z planowaniem i zmianą klimatu. Określenie i odpowiednie zaangażowanie interesariuszy jest niezmiernie ważne. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Etap inwentaryzacja – analiza polega na zbieraniu danych, które wspomogą analizę lokalnych wyzwań i szans tworzonych przez zmianę klimatu oraz umożliwią zintegrowaną ocenę tych lokalnych wyzwań i szans. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Ludzka interwencja w celu ograniczenia źródeł emisji gazów cieplarnianych lub ulepszanie pochłaniaczy tych gazów. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Lokalny klimat
Specyficzne zjawiska klimatyczne występujące na poziomie lokalnym. Lokalny klimat może być bardzo różny w Regionie Morza Bałtyckiego a implementacja środków łagodzenia lub przystosowania powinna odbywać się na poziomie lokalnym. Dlatego też istnieje zapotrzebowanie na przeskalowane do regionu modele klimatyczne w celu określenia możliwych lokalnych skutków zmiany klimatu w długofalowej perspektywie. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Modele klimatyczne stanowią trójwymiarowy obraz atmosfery, lądu, oceanu, jezior i lodu. W globalnych modelach klimatycznych atmosfera jest podzielona na siatkę, poziomo wzdłuż powierzchni ziemi i pionowo w przestrzeni. W każdym punkcie siatki oblicza się rozwój różnych meteorologicznych, hydrologicznych i klimatologicznych parametrów w czasie. Regionalne modele obejmują mniejszy obszar np. Europę. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Rodzaj oraz stopień, do którego system jest narażony na znaczne zmienne warunki klimatyczne (IPCC, 2001b). Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Wszystko, co wpływa na ludzkie i naturalne systemy może być uważane za czynnik negatywny. Projekt skupia się na przyczynach negatywnych czynników klimatycznych, tj. ryzyku stojącym przed lokalnym obszarem. Należy wyjaśnić następujące kwestie: jak bardzo (rozmiar), jak często (częstotliwość), jak długo (czas trwania) i gdzie (zakres przestrzenny) występują. Wyższa temperatura może być postrzegana jako czynnik wpływający na ludzkie samopoczucie (np. fale gorąca) oraz na uprawę owoców i plony (np. zmiana okresów uprawnych). Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Nieprawidłowe przystosowanie
Przystosowanie do zmiany klimatu powinno obejmować różne możliwości w długofalowej perspektywie oraz przewidywać warunki środowiskowe na danym obszarze spowodowane przez skutki zmiany klimatu. W przeciwnym razie pieniądze, czas i wysiłek będą zmarnowane. Przykładem nieprawidłowego przystosowania jest budowa wyższych tam niż jest konieczne lub deforestacja obszaru pod farmy energii wiatrowej.
Obszary lub regiony w ramach projektu BalticClimate skoncentrowane na próbnych wdrożeniach. Wyzwania i szanse tworzone przez zmianę klimatu zostały określone w 7 obszarach docelowych (w Estonii, Finlandii, Niemczech, Rosji, Szwecji oraz na Litwie i Łotwie) i bardziej szczegółowo przeanalizowane w wybranych próbnych wdrożeniach w sektorze transportowym, energetycznym, mieszkaniowym i rolniczym.
Proces identyfikowania, określania ilościowego i nadawania priorytetów (lub klasyfikowania) podatności w systemie. Ramy oceny podatności w zestawie narzędzi BalticClimate są przeznaczone do oceny lokalnych wyzwań i szans w Regionie Morza Bałtyckiego. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Planiści przestrzenni to jedna z trzech grup docelowych, na których koncentruje się projekt BalticClimate. Planiści koordynują planowanie użytkowania terenu i łączą zagadnienia administracyjne, polityczne, biznesowe i te związane ze zrównoważonym rozwojem. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
"Połączenie prawnych, instytucjonalnych i innych postanowień w kraju lub regionie dla potrzeb planowania przestrzennego. Elementy systemu mogą nie być współzależne, ale ich wpływ na rozwój przestrzenny będzie powiązany" (COMMIN). Planowanie obejmuje teoretyczne przewidywanie przyszłych działąń, długofalowe zobowiązania i jest podstawą racjonalnego podejmowania decyzji. Należy planować na różnych poziomach (szczegółowym, ogólnym i regionalnym), w celu uniknięcia konfliktu pomiędzy lokalnymi, ogólnymi i regionalnymi interesami.
Planowanie ogólne obejmuje przygotowywanie planów i programów w szerszym kontekście lub dla większego obszaru. Definiuje się obszary przestrzenne (np. ochrony przyrody, przemysłowe i infrastruktura) oraz uwzględnia się rozwój całego obszaru. Poziom planowania ogólnego ma charakter wytycznych, na którym środki przystosowawcze i łagodzące mogą zostać wdrożone na dużą skalę (np. ograniczanie konieczności podróżowania, planowanie osiedli i domów samowystarczalnych pod względem energetycznym). Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
"Planowanie regionalne to dziedzina planowania użytkowania gruntów zajmująca się organizowaniem infrastruktury, ekspansją aglomeracji i obszarów niezabudowanych na poziomie regionalnym. Planowanie regionalne z reguły przyczynia się do rozwoju regionalnego, ale może spełniać również dodatkowe cele, jak np. zrównoważony rozwój pod względem środowiskowym. Planowanie regionalne rozumie się zazwyczaj jako planowanie przestrzenne na skalę regionalną" (COMMIN). Planowanie regionalne to planowanie na poziomie regionalnym. Plany i zobowiązania to długofalowe decyzje, które integrują region jako konkretny obszar planowania. Region to prawdopodobnie najlepszy poziom aby zaplanować środki przystosowania i łagodzenia (np. zoptymalizować rozmiar i zakres infrastruktury lub zaplanować infrastrukturę uwzględniając przyszłe zmiany klimatu). Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Planowanie w ograniczonym kontekście, w którym rozwój i cele są określane przez plany, zobowiązania lub mapy. Planowanie szczegółowe jest koordynowane na poziomie lokalnym (np. gminnym) i obejmuje szczegółowe plany zagospodarowania terenu. Środki przystosowania i łagodzenia powinny być wdrażane na tym poziomie planowania. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Stopień, do którego system jest podatny i niezdolny do poradzenia sobie z niekorzystnymi skutkami zmiany klimatu, obejmującymi zmienność klimatu i ekstremalne warunki klimatyczne. Podatność jest funkcją charakteru, rozmiaru i stopnia zmienności klimatu, na którą system jest narażony oraz jego wrażliwości i zdolności przystosowawczej (IPCC, 2001b). Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Powiązane pliki
Dodatkowe materiały i formularze z danymi zamieszczone w zestawie narzędzi BalticClimate. Formularze do uzupełnienia przez użytkowników zestawu narzędzi pomagają zorganizować pracę związaną ze zmiana klimatu. Powiązane pliki są dostępne w ramkach po prawej stronie w zestawie narzędzi.
Obszary lub regiony objęte przez projekt BalticClimate na których przeprowadzono próbne wdrożenia. Mogą je Państwo znaleźć w części przykłady zestawu narzędzi BalticClimate.
Jedna z trzech grup docelowych wśród której działania związane ze zmianami klimatycznymi są promowane i na której koncentruje się zestaw narzędzi BalticClimate. Przedsiębiorstwa, szczególnie MŚP, mogą odnieść bezpośrednie korzyści poprzez stworzenie nowych pomysłów biznesowych na radzenie sobie ze zmianą klimatu. Ponadto przedsiębiorstwa mogą wykorzystać analizę SWOT, która pomoże im radzić sobie ze zmianą klimatu. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Liczne procesy, skutki, środki i dobre praktyki zostały przedstawione w ramach projektu. Opracowane zostały przykłady z siedmiu krajów Regionu Morza Bałtyckiego dla sektorów transportowego, energetycznego, mieszkaniowego i rolniczego. Przykłady stanowią wskazówkę jak partnerzy projektu poradzili sobie ze zjawiskiem zmiany klimatu w swoich regionach. Odpowiednie przykłady są zamieszczone w ramkach po prawej stronie z zestawem narzędzi BalticClimate. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Przykłady zrealizowane w obszarach docelowych BalticClimate w czterech sektorach (transportowym, energetycznym, mieszkaniowym, rolniczym) pokazują, jak procesy mogą przebiegać i jak przystosować się lub łagodzić zmianę klimatu. Zrównoważony rozwój ma wpływ i promuje cele w tych sektorach. Przypadki wdrożenia obejmują strategie i decyzje związane ze zmianą klimatu.
Przystosowanie naturalnego lub ludzkiego system do faktycznych lub przewidywanych czynników klimatycznych i ich skutków, co łagodzi szkody lub pozwala wykorzystać szanse (IPCC, 2001b). Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
"Rozwój regionalny oznacza zarówno wzrost dobrobytu w regionie jak i działania prowadzące do takiego wzrostu. Rozwój regionalny ma silną orientację gospodarczą, chociaż może również obejmować aspekty społeczne i kulturowe" (COMMIN). Każdy obszar lub przedsiębiorstwo powinno próbować tworzyć własną przyszłość i rozwijać swoje mocne strony w ich specyficznym otoczeniu odnośnie zmiany klimatu. Może to oznaczać inwestowanie w istniejące struktury lub tworzenie innowacji.
Scenariusze klimatyczne dla Regionu Morza Bałtyckiego i obszarów docelowych zostały przygotowane w ramach projektu. Przedstawiają informacje dotyczące możliwego kierunku rozwoju klimatu podczas danego okresu w przyszłości. Scenariusze zostały przygotowane przez szwedzkiego partnera projektu Centrum Nauk Klimatycznych i Badań nad Strategią (Centre for Climate Science and Policy Research - CSPR) przy pomocy globalnych modeli klimatycznych. Obliczenia są oparte na założeniach przyszłych zmian w atmosferze. Obejmują relacje pomiędzy procesami fizycznymi występującymi w całym systemie atmosfera-ląd-woda oraz scenariusze emisji, które przewidują przyszłe poziomy emisji gazów cieplarnianych. Wyniki globalnych modeli mogą zostać przeskalowane do regionalnych modeli, aby uzyskać więcej szczegółów. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Sektor (w ramach projektu BalticClimate)
Sektor to specyficzny obszar działań z licznymi podsektorami. W ramch projektu BalticClimate wybrano cztery sektory, które poddano szczegółowej analizie. Sektor transportowy, energetyczny, mieszkaniowy i rolniczy to obszary, w których wspierane są działania związane ze zmianą klimatu.
Jeden z czterech obszarów zainteresowania BalticClimate. Energia jest istotnym obszarem działania w polityce planowania przestrzennego, ponieważ ma istotne przyszłe znaczenie. Nowe rozwiązania są potrzebne, aby zdywersyfikować infrastrukturę energetyczną (np. regionalne plany energetyczne) oraz wydajność energetyczną w mieszkalnictwie (np. izolacje lub panele słoneczne na dachach) lub biznesie (np. efektywność energetyczna w cyklu życia produktu). Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Jeden z czterech obszarów zainteresowania BalticClimate, w ramach którego zostały opracowane różne opcje budownictwa w odniesieniu do zmiany klimatu oraz przykłady. Budowane osiedla powinny być odporne na zmianę klimatu (np. zabezpieczone przed powodzią poprzez utrzymywanie i powiększanie zielonych obszarów i parków). Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Jeden z czterech obszarów działania BalticClimate. Stanowi obszar zainteresowania projektu ponieważ większość omawianych obszarów docelowych obejmuje tereny przeznaczone pod rolnictwo. Sektor musi zostać przystosowany do zmieniających się warunków uprawnych i czasu wegetacji na skutek zmiany klimatu. Biorąc pod uwagę łagodzenie, rolnictwo odgrywa szczególną rolę np. oferując regionalne produkty, co pozwala uniknąć niepotrzebnego transportu, zmarnowanej energii lub jako obszary pod produkcję energii słonecznej lub bioenergii. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Jeden z czterech obszarów zainteresowania BalticClimate. Istniejąca infrastruktura musi zostać zmodernizowana uwzględniając zmianę klimatu (np. powodzie, ulewne deszcze i fale gorąca). Przedstawiono dla niego przykłady i dobre praktyki dotyczące zmiany klimatu. Ponadto uwzględniono obszar działań związany z „mobilnością” (np. samochody napędzane biogazem, ścieżki rowerowe i transport publiczny) oraz badania istniejącej infrastruktury. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Zmieniający się klimat może mieć zarówno pozytywne jak i negatywne konsekwencje, ale w każdym przypadku tylko długofalowe przystosowanie jest skuteczne. Zmiana klimatu stwarza ryzyko lub problemy wynikające z takich parametrów jak: temperatura, opady atmosferyczne, okres pokrycia śniegiem, wiatr i rosnący poziom mórz. Możliwe skutki dla Regionu Morza Bałtyckiego obejmują wzrost temperatur (np. susze, zintensyfikowane parowanie), zmniejszony poziom opadów (np. brak wody), cieńszą pokrywę śnieżną, która krócej utrzymuje się (np. topnienie lodowców, wzrost poziomu mórz, zalew obszarów) i zwiększoną szybkość wiatru (np. tornada). Scenariusze skutków przedstawione w ramach projektu obejmuję trzy sektory BalticClimate: rolniczy, energetyczny i mieszkaniowy wraz z ustrojem wodnym. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Strategia (zmiany klimatu)
Strategia jest definiowana jako uzgodniony zbiór pomysłów i zamiarów dotyczący sposobu reagowania na szanse stworzone przez zmianę klimatu. Wszystkie sektory, interesariusze i inne obszary działań mogą być istotne i włączone do politycznych i przestrzennych zobowiązań.
Szanse (tworzone przez zmianę klimatu)
Zmiana klimatu i jej skutki nie są tylko i wyłącznie negatywne. Nowe korzystne skutki mogą zostać zidentyfikowane dla różnych sektorów. Biorąc pod uwagę dłuższy okres uprawny na skutek zmieniających się warunków klimatycznych, sektor biznesowy może skorzystać z nowych pomysłów zapoczątkowanych przez skutki zmiany klimatu (np. energia ze źródeł odnawialnych i inne sektory).
Środek ograniczający podatność na zmianę klimatu. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Wrażliwość dotyczy stopnia, w jakim czynniki negatywne faktycznie modyfikują lub wpływają na badane systemy. Analiza wrażliwości sektorów lub obszarów, które są najpoważniej dotknięte przez zmianę klimatu, jest zazwyczaj przeprowadzana jako element oceny podatności. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Wyniki
Wynikiem projektu BalticClimate będzie określenie dla obszarów docelowych wyzwań i szans tworzonych przez zmianę klimatu. Wszystkie zebrane informacje o procesie i dobrych praktykach zostały uwzględnione z zestawie narzędzi BalticClimate, który dostarcza wiedzę i doświadczenia pomocne w ograniczaniu skutków zmiany klimatu lub przystosowaniu do nich. Dzięki regionalnym informacjom dotyczącym zmiany klimatu, jej skutków i ocenie podatności lub przetestowanemu, zintegrowanemu podejściu do planowania w regionach docelowych, otrzymane wyniki mogą być uznane za niezależne i użyteczne narzędzie.
Wyzwania (wynikające ze zmiany klimatu)
Nowe zdarzenia pojawiające się w wyniku skutków zmiany klimatu, nowy rodzaj i skala warunków pogodowych( np. ulewne deszcze, powodzie, susze) wpływające na wszystkie sektory BalticClimate (np. transportowy, energetyczny, mieszkaniowy i rolniczy). Te ekstremalne zdarzenia pogodowe stanowią nowe wyzwania, szczególnie dla grup docelowych, tj. decydentów, planistów przestrzennych, przedsiębiorstw lub regionalnych/lokalnych władz, na których koncentruje się zestaw narzędzi BalticClimate.
Stopień zdolności jednostki, gospodarstwa domowego lub organizacji do przystosowania się do zmiany. Wysoka zdolność przystosowawcza pozwala wykorzystać szanse tworzone przez zmianę. Międzynarodowy Zespół ds. Zmian Klimatu (ang. IPCC) definiuje zdolność przystosowawczą do zmiany i zmienności klimatu jako: „zdolność systemu do dostosowania się do zmiany klimatu (obejmując zmienność klimatu i ekstremalne warunki klimatyczne) w celu zminimalizowania potencjalnych szkód, wykorzystania szans lub poradzenia sobie ze skutkami” (IPCC, 2001b). Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Zbiór narzędzi. Zestaw narzędzi BalticClimate to instrument transferu wiedzy, który pomoże Państwu w poruszaniu się przez planowanie związane ze zmianą klimatu. Narzędzia obejmują scenariusze klimatyczne i scenariusze skutków zmiany klimatu, wytyczne dotyczące przeprowadzenia inwentaryzacji, oceny podatności i planowania, analizę SWOT klimatu, ćwiczenia, wzory prezentacji i inne narzędzia służące rozpowszechnianiu informacji. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.
Zrównoważony rozwój jest często definiowany jako „rozwój, który spełnia potrzeby teraźniejsze, nie zakłócając możliwości przyszłych pokoleń do zaspokojenia ich własnych potrzeb” (Komisja Brundtland). Zrównoważony rozwój obejmuje cztery zasadnicze aspekty: środowiskowy, społeczny, ekonomiczny i kulturowy.
